İnme, beyin kan dolaşımının bozulması ile ortaya çıkan bir sorundur. İnmenin kişiyi nasıl etkileyeceği beynin hangi kısmının ne ölçüde hasara uğradığı ile ilişkilidir. Beyin, beyincik, beyin sapı ve omurilik merkezi sinir sistemini oluşturur. Merkezi sinir sisteminin farklı organları farklı görevler üstlenmiştir. Beyin sapı beyin ve omurilik arasında yer alır. Solunum, kalp atımı, kan basıncı, uyanıklık (bilinç) gibi hayati işlevleri kontrol eder. Ayrıca yutma, göz hareketleri, işitme ve konuşma ile ilgili kısımları vardır. Beynin yukarı seviyelerinden gelen sinyaller beyin sapından geçerek vücuda dağılır. Tüm bu hayati fonksiyonları nedeniyle beyin sapı çok önemli bir organdır. Beyin sapı inmesi ağır sağlık sorunlarına hatta ölüme yol açabilir.
İnme Tipleri
İnmenin en sık görülen tipi iskemik inmedir. İskemik inmede kanda oluşan pıhtı nedeniyle damar tıkanır ve o damarın beslediği doku ölür. Pıhtı bazen oluştuğu yerde damarı tıkar bazen de vücudun başka yerinde oluşup, oradan koparak beyne gelebilir. Bu durum doktor tarafından hasta yakınlarına “beyin sapında pıhtı oluşumu” ya da “beyin sapına pıhtı atması” şeklinde açıklanabilir. Pıhtının damarı tıkaması o damarın ulaştığı sinir hücrelerinin oksijensiz kalmasına yol açar. Sinir hücreleri birkaç dakika oksijensiz kalırsa geri dönüşümsüz hasara uğrar.
İnmenin diğer tipi hemorajik inmedir. Halk arasında beyin kanaması olarak bilinir. Damar duvarı çatlayarak kan beyin dokusuna veya beyni saran zarlar arasına sızar. Dolaşımın bozulması ya da basınç etkisiyle sinir dokusu zedelenir.
Beyin sapı inmesi için risk faktörleri diğer inmelere benzerdir. Hipertansiyon, şeker hastalığı, kalp hastalığı, kalpte ritm bozukluğu (atriyal fibrilasyon) ve sigara içmek önlenebilir risk faktörleridir.
Beyin Sapı İnmesi Belirtileri
Beyin sapı inmeleri, beyni etkileyen klasik inmelerden daha farklı belirtiler verebilir. Beyni etkileyen inmelerde genelde vücudun tek tarafında uyuşma ve güçsüzlük oluşur. Beyin sapı inmelerinde ise bu belirtiler vücudun tek tarafında ya da her iki yanda olabilir. Kol ve bacaklarda kuvvetsizlik oluşmadan sadece baş dönmesi ve ciddi denge bozukluğu belirtisi de verebilir. Beyin sapının üstlendiği fonksiyonlar nedeniyle pek çok hayati sistemde bozukluklar oluşabilir.
Beyin sapı inmeleri nefes almak ve kalp atımı gibi hayati fonksiyonları etkileyebilir. Yutma, göz hareketlerinin koordinasyonu gibi normalde düşünmeden gerçekleştirdiğimiz aktiviteler beyin sapı inmesi sonucu bozulabilir. İşitme, konuşma gibi fonksiyonlar da etkilenebilir; beyin sapı inmelerinde baş dönmesi (vertigo) önemli bir sorun olabilir. Beyin sapı inmesinde görülen konuşma bozukluğu dizartridir. Yani ağız kaslarının koordinasyonunda bozukluğa veya güçsüzlüğe bağlı olarak konuşma zorlaşır. Beynin daha üst merkezlerini etkileyen inmelerde ise afazi denilen lisan bozukluğu daha sık olarak ortaya çıkar. Beyin sapı inmeleri anlama-lisan fonksiyonunun genellikle etkilemediğinden hastanın fizik tedaviye katılımı daha kolay olabilmektedir.
Beyin sapı, beyin ile vücut arasındaki sinyallerin geçtiği bir yer olması nedeniyle bu bölgedeki bir hasar vücudun çok farklı kısımlarını etkileyebilir. Vücudun her iki yanında ya da tek tarafta uyuşma veya kuvvetsizlik gelişebilir. Beyin sapı aynı zamanda kafaya dağılan sinirlerin çıktığı bölgedir. Bu sinir çekirdeklerinin etkilenmesi sonucu tat ve koklama duyusu bozulabilir. Beyin sapı inmelerinde görülen diğer komplikasyonlar koma ve locked-in sendromudur. Koma bilincin kapalı olması ve uyku uyanıklık döngüsünün bozulması ile karakterizedir. Locked-in sendromunda ise kişinin bilinci açık olmasına rağmen göz kasları hariç vücudundaki tüm kaslar felce uğrar. Bu kişiler göz kırpma gibi göz hareketleri ile iletişim kurabilir.
Beyin Sapı İnmesinde Fizik Tedavi
Beyin sapı inmesi geçiren bir kişi hayati tehlikeyi atlattıktan sonra rehabilitasyon görmelidir. Rehabilitasyonda öncelikle hastanın klinik ve fonksiyonel durumu belirlenir. Buna göre hasta için anlamlı ve öncelikli tedavi hedefleri belirlenir. Örneğin yutma sorunu olan bir hastada yutma rehabilitasyonu öne çıkar. Baş dönmesi ve denge sorunları varsa denge egzersizleri yapılır. Göz hareketleri ve görmede kısıtlılık varsa buna uygun terapiler ve telafi stratejileri uygulanır. Kol ve bacaklardaki kuvvet kaybına yönelik ilk önce pasif hareketler, daha sonra hastanın kuvveti arttıkça aktif egzersizler yapılır. Uyuşma, hissizlik gibi duyusal problemler için duyusal yeniden eğitim terapileri yararlıdır. Konuşma bozukluğu olan hastalarda konuşma terapisi uygulanır.
Sonuç olarak beyin sapı inmeleri iyileşmez diye bir kural yoktur. Hastanın klinik durumuna göre belirlenecek tedavi hedeflerine ulaşmak için yoğun fizik tedavi ile fonksiyonel açıdan anlamlı iyileşmeler elde etmek mümkündür. İnme hafifse tedavi 6 ay içinde sonuç verir; ağır inmelerde bu süre 1 yıldan uzun sürebilir. Hastalar ve yakınları tedavi süresinden ziyade o anki tedavi hedeflerine odaklanmalı ve sabırla egzersizlerini uygulamalıdır.
Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Umarım beyin sapı inmeleri ile ilgili yazımız yararlı olmuştur. Aradığınız bilgiyi bulabildiniz mi? Yoksa aklınızda başka bir soru mu vardı? Soru ve görüşlerinizi aşağıdaki kutucuğa yorum olarak yazabilirsiniz. Beyin sapı inmesi geçiren bir hastanız varsa muayene için iletişim sayfasından randevu alabilirsiniz.
