Beyine giden ve/veya beyinde yer alan damarların belirli bir bölgesinde yaşanan tıkanıklık ya da beyinde gerçekleşen bir kanama sonucu oluşabilen inme sonrası hareket kabiliyetinde düzelme sağlamak amacıyla en kısa sürede fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarına başlanması gerekir. Hiçbir inme olgusu aynı değildir, hastanın yaşadığı komplikasyonlara göre özel bir tedavi süreci programlanması ve terapi uygulanması gerekir. İnme geçiren hastaların çoğunda doğru inme tedavisi neticesinde fonksiyonel yetilerde iyileşme görülür.
Felç (İnme) Belirtileri Nelerdir?
İnmeye en kısa sürede müdahale etmek, ölümleri önlemek ve kalıcı etkilerini en aza indirmek açısından oldukça önemlidir. İnme erkenden tanıyabilmek amacıyla dikkate alınan başlıca belirtiler algı, yüz, kol ve bacaklarda meydana gelir.
- Felç geçirdiğinden şüphelenen kişiden gülümsemesi istendiğinde ağzın bir tarafında diğerine göre farklı seviyede bükülme ve eğrilik görülebilir.
- Kollarda güçsüzlük oluşabilir. Bunu tespit edebilmek için hastadan her iki kolunu da havaya kaldırması istenir. Güç kaybı nedeniyle kollardan birinde kayma, aşağı düşme ve dengesizlik yaşanır.
- Yürümede bozukluklar, koordinasyon ve dengede problemler görülür.
- Konuşulanları anlamada ve konuşmada güçlük gözlemlenir. Kişiden basit cümleler kurması istendiğinde bunu yapamayabilir.
- Kişi ani görme kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi yaşayabilir.
Bu belirtilerin görülmesi durumunda 112 aranmalı ve en kısa sürede felç geçirmekte olan hasta müdahale yapılabilecek sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
5 Adımda İnme Tedavisi
İnme (felç ) sonrası ilk müdahalelerin ardından fonksiyonel kayıp yaşanması durumunda aktif katılım sağlayabilecek, yeterli fiziksel kondisyona ulaşmış, öğrenme sürecini takip edebilecek seviyeye gelmiş hastalar için hedefler belirlenerek rehabilitasyon faaliyetlerine başlanır.
Rehabilitasyonun asıl amacı inmeli hastanın yaşam kalitesini olabileceği maksimum düzeye ulaştırmaktır. Rehabilitasyon sürecinde robotik fizik tedavi, egzersiz ve nörolojik eğitim faydalı olmakla birlikte tek başına yeterli değildir. İnme tedavisi süreci 5 ana başlıkta toplanabilir.
1. Yürüme Terapisi
İnme sonrası bozulan ayak ve bacak fonksiyonlarını düzeltmek amacıyla robotik fizik tedavi teknolojileri, botulinyum toksin A uygulamaları ve özel egzersizler ile yürüme rehabilitasyonu uygulanır. Robotik destekli cihazlar sayesinde vücut ağırlığı ihtiyaç duyulan ölçüde desteklenir ve harekete odaklanılır. Böylece hasta yorulmadan motor iyileşme için ihtiyaç duyduğu hareketleri tekrarlayabilir. Ayrıca yürüme terapisinde kullanılan robotik cihazlar yapılan egzersizin kinetiği ile ilgili doktorlara geri bildirim sağlar ve rehabilitasyon sürecinin doğru izlenebilmesine yardımcı olur.
2. Denge Tedavisi
İnme sonrası çeşitli nörolojik sebeplerden dolayı denge ve koordinasyonda sıkıntılar yaşanabilir. Beyin iyileşmeye başladıkça bu koordinasyon bozukluklarında da iyileşmeler görülür fakat tam anlamıyla geri kazanım için bu konuya özel olarak eğilmek gerekebilir. Düşme ve denge tedavisi hastanın yaşam kalitesini arttırmada önemli bir yer tutar.
3. Yutma ve İletişim Bozukluklarının Tedavisi
İnme geçirmiş hastaların yarısında yutma bozukluğu (disfaji) ve konuşma güçlüğü meydana gelir. Yutmadaki bozukluk su kaybı (dehidratasyon) ve beslenme güçlüğü riskini ortaya çıkartır. Yeniden yutma yetisinin geliştirilmesi, postürün düzeltilmesi, yemek miktar ve kıvamında değişiklik yapılması bozulan yutulma fonksiyonu için uygulanan tedaviler arasındadır.
Dil bozukluğu yaşayan hastalar için durumu tüm detaylarıyla ele alan tedavi ve telafi yöntemleri geliştirilmiştir. Tedavide amaç hastanın yeniden en etkili şekilde iletişim kurmasını sağlamaktır. Çeşitli terapi yöntemleri ile konuşmanın ve dil fonksiyonlarının gelişmesi hedeflenmekte bunun dışında değişik yöntemler ve yardımcı aletler aracılığı ile iletişim sağlanmaktadır.
4. Psikolojik Destek
İnme geçiren hasta yaşadığı fiziksel güçlüklerden dolayı depresyon, anksiyete, üzüntü, yas benzeri psikolojik reaksiyonlar gösterebilir. Bazı hastalarda bu duygusal değişiklikler bakım ve tedavi aktivitelerini sekteye uğratacak boyutlara ulaşabilir. Hastanın kendine güvenini koruması, çevresiyle etkileşime devam etmesi, hobilerini mümkün olduğunca sürdürmesi motivasyonunu etkiler. Rehabilitasyon sürecinde hastanın bu açıdan gözlemlenmesi ve var olan sorunların tespit edilmesi tedavinin iyi sonuç vermesi açısından oldukça önemlidir.
5. Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Bir kere inme geçiren hastalarda inme riski, daha önce hiç inme geçirmeyen hastalara göre çok daha yüksektir. İnmeye sebep olan rahatsızlığın tekrar yaşanmaması adına hasta ve hasta yakınlarının yaşam tarzı ile ilgili bilinçlendirilmesi gerekir. Sağlıklı beslenme, mümkün olduğunca düzenli egzersiz, kilo takibi, varsa alkol kullanımı minimuma indirme, sigarayı bırakma gibi daha sağlıklı yaşamaya yönelik adımlar atılması konusunda destek verilir. Ayrıca ihtiyaç halinde diyabet, yüksek tansiyon, kolesterol gibi kronik hastalıklara karşı düzenli ilaç kullanılması gerekir.