Beyin tümörü beyinde anormal hücrelerden oluşan bir kitledir. Beyin tümörleri iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. Kötü huylu beyin tümörleri kanserdir. İyi huylu beyin tümörleri kanser olmasalar da vücudun diğer çoğu yerinde oluşan iyi huylu tümörlere kıyasla daha ciddi sonuçlara, sakatlığa hatta ölüme yol açabilir. Bunun nedeni beynin kafatası içinde kapalı bir kutuda bulunması ve fazladan oluşan dokunun basınç etkisiyle sorunlara neden olmasıdır. İyi huylu tümörler küçükse ve büyüme göstermiyorsa bazen sadece takip edilir. Ancak kafa içi basıncı arttırma, beyin ödemi ya da beyin fıtığına yol açma riski varsa ameliyat edilebilirler. Ameliyat iyi huylu beyin tümörlerinde tam bir iyileşme sağlayabilir. Kanserleşen tümörlerde ise çevre dokulara ya da vücudun başka yerlerine yayılma söz konusudur. Bu nedenle tek başına ameliyat ile tedavi edilemeyebilir. Radyoterapi veya kemoterapi de sıklıkla uygulanır.
Beyin tümörlerinin sınıflandırılması primer ve sekonder beyin tümörü şeklinde olmaktadır. Primer beyin tümörleri beyinden köken alır. Çoğunluğu iyi huyludur. Sekonder beyin tümörleri ise akciğer, meme gibi vücudun başka yerindeki kanser hücrelerinin beyne yayılması ile oluşur. Metastatik beyin tümörü olarak da bilinir.
Beyin Tümörü Tipleri
Primer Beyin Tümörleri
Beyin hücreleri, beyni saran zarlar, beyindeki bezler veya bağışıklık sistemi hücrelerinden köken alabilir. Yetişkinlerde en sık görülen primer beyin tümörleri menejiyom ve gliomalardır. Benign veya malign olabilirler.
Gliomalar: Merkezi sinir sisteminin destek hücresi olan glial hücrelerden gelişirler. Astrositoma, oligodendroglial tümörler, glioblastoma bunlara örnek verilebilir.
Diğer primer beyin tümörleri: Pitüiter tümörler, pineal bez tümörleri, ependimomlar, kraniyofarinjiyomlar, primer santral sinir sistemi lenfomaları, primer germ hücresi tümörleri, menenjiyomlar, schwannomlar.
Sekonder Beyin Tümörleri
Beyin kanserlerinin büyük kısmı sekonder beyin tümörlerinden oluşur. Akciğer kanseri, meme kanseri, böbrek kanseri, cilt kanseri en sık sekonder beyin tümörüne yol açan kanserlerdir.
Beyin Tümörü için Risk Faktörleri
- Aile öyküsü: Tüm kanserlerin %5-10’u kalıtımsaldır. Ailesinde birden fazla kişide beyin tümörü olanlar genetik danışmanlık açısından doktora başvurabilir.
- Yaş: Çoğu beyin tümörünün görülme sıklığı yaşla beraber artar.
- Irk: Beyaz ırkta Afrikalılara kıyasla daha sık görülür.
- Kimyasallara maruziyet
- Radyasyon maruziyeti
Beyin Tümörü Belirtileri
Tümörün yerine ve büyüklüğüne göre belirtiler değişir. Bazı tümörler direkt beyin hasarına yol açarken diğerleri kitle etkisi ile çevre beyin dokusu üzerindeki basıncı arttırması ile sorun oluşturur.
Baş ağrısı sık görülen bir şikayettir. Beyin tümörünün yol açtığı baş ağrısı sabah uyanınca en şiddetlidir. Uyurken ortaya çıkabilir; öksürürken, hapşırırken veya egzersiz sırasında kötüleşebilir.
Kusma, bulanık görme, çift görme, bilinç bulanıklığı, nöbet, yüzün bir yarısında, kol veya bacakta kuvvetsizlik, uyuşma, bilişsel fonksiyonlarda değişiklik gibi belirtiler olabilir.
Hafıza kaybı, sakarlık, yazma veya okumada zorlanma, işitme, koku, tat duyularında farklılık, yutma bozukluğu, baş dönmesi, elde titreme, denge bozukluğu, yürüme güçlüğü, kişilik değişikliği, mesane veya bağırsak kontrolünde bozulma, göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde asimetri gibi çok çeşitli şikayet ve bulgular görülebilir.
Pitüiter tümörlerde meme başından akıntı, kadınlarda menstrüasyonun azalması, erkeklerde meme büyümesi, el ve ayaklarda büyüme, sıcak ya da soğuğa hassasiyet, obezite, kan basıncı düşüklüğü, kıllanmada artış, bulanık görme belirtileri oluşabilir.
Tanı
Tanı şikayetlerin sorgulanması, fizik muayene, laboratuvar tetkikleri ve görüntüleme yöntemleri ile konulur. Beyin BT ve kraniyel MR kafa içi kitleleri göstermede kullanılan başlıca tekniklerdir.
Tedavi
Tümörün tipi, büyüklüğü, yerleşimi, kişinin genel sağlık durumu tedavi şeklini belirler. Tedavi çoğu zaman ameliyat içerir. Amaç sağlıklı beyin dokusuna zarar vermeden tümörün tamamını veya olabildiğince büyük bir kısmını çıkarmaktır. Bu açıdan tümörün bulunduğu yer ne kadar müdahale edilebileceğini belirler. Sekonder beyin tümörleri orijin aldıkları kanserlerin önerilen tedavi rehberlerine göre tedavi edilir. Ameliyat radyoterapi ve kemoterapi ile kombine şekilde kullanılabilir. Ameliyat sonrası kişinin karşı karşıya kaldığı fonksiyonel kısıtlılıkları aşmak için fizik tedavi ve rehabilitasyon gerekir.
