Donuk omuz ya da diğer adı ile adezif kapsülit, omuz hareketlerinin kısıtlandığı bir durumdur. Omuz eklemindeki yumuşak dokuların kalınlaşıp sıkılaşmasına bağlı olarak kolun hareket derecesi azalır. Omuzda ağrı, şişlik, tutukluk şikayetleri ortaya çıkar. 40 ila 60 yaş arasındaki kişilerde donuk omuz daha sık görülür. Kadınlarda biraz daha sık oluşur. Toplumda %2-5 oranında görülen bir durumdur yani çok nadir olduğu söylenemez.
Donuk omuz en fazla omuzda lif yırtığı ile karışır. Omuz lif yırtıklarında da ağrı ve hareket kısıtlılığı vardır. Hareket kısıtlılığının nedeni lif zedelenmesi veya yırtıklarıdır. Donuk omuz – adezif kapsülitte ise hareket kısıtlılığının nedeni omuz eklem kapsülünün iltihabı (kapsülit) ve bağ dokuları arasındaki yapışmalardır. Omuz kapsülü eklemi saran bir bağ dokusudur, kemiklerin yerinde durmasını sağlar ve çıkıkları önler. Donuk omuzda bu kapsül kalınlaşıp büzülür ve eklem hareketlerini kısıtlar.
Donuk Omuz Belirtileri Nelerdir?
Donuk omuz hastalığı 3 evreye ayrılmıştır. İlk dönemlerde (birinci evre) omuz ağrısı olur. Çok geçmeden ağrı nedeniyle kol hareketleri kısıtlanır. Omuz daha az hareket ettirildikçe tutukluk artar. Bir süre sonra zorlasanız da kolunuzu baş üstüne kaldıramaz ve sırtınıza uzanamaz olursunuz. Yüksek bir rafa uzanmak, gömlek giymek, emniyet kemerini bağlama, sütyen giyme gibi kolun uzanıp dönmesini gerektiren hareketler zorlaşır. O taraf omuz üstüne ağrı nedeniyle yatılamaz. Birinci evre 3 ila 9 ay sürebilir. İlk dönemlerdeki iltihap geçince ağrı diner fakat tutukluk devam eder. Bu donma evresidir (ikinci evre). İkinci evre ortalama 9-15 ay sürer. Son olarak üçüncü evrede hareketler kademeli olarak normale gelir fakat bunun olması da bir yılı bulabilir.
Donuk Omuz Kimlerde Görülür?
Şeker hastalığı, hormonal dengesizlikler (hipertiroidi, hipotiroidi), bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açan kronik sistemik hastalıklar donuz omuz – adezif kapsülite yatkınlık oluşturur. Şeker hastalığı bu sorunun görülme riskini 3 kat arttırmaktadır. Bu hastalıklar donuk omuz riskini arttırsa da tam olarak neden bazı kişilerde oluşup bazılarında oluşmadığı bilinmemektedir. Herhangi bir hastalık (felç inmesi vb), ameliyat veya travma sonucu hareketsiz kalmak omuzdaki bağ dokuları arasında yapışmalara yol açar ve adezif kapsülit oluşabilir. Adezif kapsülitin yerleşmesi 3 ila 9 ay sürebilir.
Omuzda Ağrı ve Tutulma için Hangi Bölüme Gidilir?
Donuk omuzda dahil olmak üzere akut travma harici omuz ağrıları için fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoruna gidilir. İlk önce şikayetlerin başlama şekli, ağrının niteliği, eşlik eden diğer belirtilere yönelik sorular sorulur. Ardından muayene yapılır. Omuz hareket derecesi, ağrı ve hassasiyet durumu, kas kuvvet muayenesi yapılır. Bazı özel muayene yöntemleri ile omuzda hangi anatomik yapıların etkilendiği anlaşılabilir. Eklem kireçlenmesi gibi sorunlar Röntgen filminde görülebilir. Omuz kas ve liflerindeki sorunlar ise en iyi emarda (omuz eklem MRG) görülür.
Donuk Omuz Tedavisi
Donuk omuz tedavisiz bırakılırsa 1 ila 3 yıl devam edebilir; sonunda kendiliğinden düzelebilir. Fizik tedavi ile iyileşme süreci hızlandırılabilir. Fizik tedavinin amacı ağrıları azaltmak, omuz eklemini germek ve hareket kısıtlılığını açmaktır. Birinci evrede ağrıyı azaltma hedefi ön plandadır, iltihabi süreç devam ederken agresif germeler pek önerilmez. İtihap azaltıktan sonra hareket ve fonksiyonları geri kazandırmaya yoğunlaşılır. Egzersiz ve eklem mobilizasyonu ile birkaç hafta veya ay sonunda olumlu sonuçlar alınabilir. Elektroterapi, yüzeyel ve derin ısıtıcı fizik tedavi yöntemleri ağrıyı azaltmak ve bağ dokusunun esnekliğini arttırmada yararlıdır.
Ağrıyı azaltmak için bazı ağrı kesici ilaçlar kısa sürelerle kullanılabilir. Omuzdaki iltihabı azaltmak ve yapışıklıkları açmak için kortikosteroid ve lokal anestezik içeren enjeksiyon yani iğne yapılabilir.
Donuk omuzda fizik tedavi genelde birkaç hafta sürer. Ancak evde de soğuk ya da sıcak uygulama ve egzersizlere devam edilmelidir. Çoğu hasta bu şekilde ameliyata gerek kalmadan iyileşir.
Donuk omuz için ameliyat açık veya kapalı yapılabilir. Amaç yapışmış dokuları açıp gevşetmektir. Anestezi altında omuz tam hareket derecelerine kavuşturulur. Ameliyat sonrası iyileşmenin kalıcı olması için yine iyi bir fizik tedavi şarttır; yoksa tekrar tutukluk oluşabilir.
