Polimiyaljiya romatika (PMR) 50 yaşından sonra ve çoğunlukla da 70 yaşından sonra ortaya çıkan bir romatizmal hastalıktır. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Omuz ve kalça çevresindeki kaslarda tutukluk ve ağrı başlıca belirtileridir.
Belirtileri
Polimiyaljia romatika omuzlar, boyun, kalçalar ve uylukta ağrı ile tutulmaya neden olur. Genelde bir iki hafta içinde gelişim gösteren bir hastalıktır. Bu bakımdan aylar veya yıllar boyu süren eklem kireçlenmesi ile ilişkili ağrılardan farklılık gösterir. Grip benzeri bir rahatsızlık olarak başlayabilir. Kas tutulması o kadar şiddetli olur ki giyinme, yıkanma, merdiven çıkma hatta yataktan kalkmayı bile zorlaştırabilir.
Bu hastalığın neden olduğu ağrı ve tutukluk geniş kasları etkiler; istirahat sırasında ve sonrasında genelde daha kötüdür. Hareket ettikçe ve akşama doğru hafifleyebilir. Ağrı gece uykusundan uyandırabilir. Halsizlik, düşük dereceli ateş, kilo kaybı gibi belirtiler de olabilir. Kişi hastalık nedeniyle endişeli ve depresif psikolojiye girebilir.
Polimiyaljiya romatika esas olarak kaslarda bulgu verse de “dev hücreli arterit” denilen bir durumla beraberlik gösterebilir. Arter, kanın kalpten vücuda ulaşmasını sağlayan atar damarların diğer adıdır. Dev hücreli arteritte şakak bölgesinde bulunan temporal arter iltihaplanır. Damar iltihabı vaskülit olarak isimlendirilir. Eğer PMR ile beraber dev hücreli arterit de varsa şu belirtiler görülebilir:
- Başın yan tarafında şakak bölgesindeki kaslarda ağrı ve şiddetli baş ağrısı
- Şakaklarda dokunmaya hassasiyet
- Çiğneme sırasında çenede, dilde veya yüzün bir yanında ağrı oluşması
- Kafa cildinde (özellikle şakak bölgesinde) şişlik ve ağrı
- Görme bulanıklığı veya çift görme
Dev hücreli arteritten şüphelenilen durumlarda kesin tanı koymak için temporal arterden doku örneği (biyopsi) alınarak mikroskopta incelenmesi gerekebilir. Temporal arterit ilerlerse görme kaybına (körlüğe) yol açabilir. Bunu önlemek için yüksek dozda kortizon (steroid) tedavisi verilir.
Tanı
Yukarıdaki şikayetler sonucu fizik tedavi ve rehabilitasyon, dahiliye ya da romatoloji doktoruna başvurduğunuzda yapılacak değerlendirmelere göre polimiyaljia romatika tanısı konulabilir.
Polimiyaljia romatika tanısını kesin olarak koyduran tek bir test yoktur. Şikayetler (tıbbi öykü), fizik muayene ve bazı tetkiklerin sonuçlarına göre bu tanı konulmaktadır. Benzer şikayetlere neden olabilecek diğer hastalıkların da dışlanması gerekir. Aşağıdaki özelliklerin 50 yaşından büyük bir kişide bir arada mevcut olması polimiyaljiya romatika hastalığını işaret eder:
- En az iki haftadır var olan, yeni ortaya çıkmış ve vücudun her iki yanını etkileyen omuz, boyun, kalça veya uyluk ağrısı
- Omuzlarda, kalçalarda, uyluklarda sabahları en az 30 dakika devam eden ağrı ve kas tutukluğu
- Kan tetkiklerinde iltihabi değerlerin yüksek olması
- Eklem şişliği olmaması ve diğer bir romatizmal hastalık olan romatoid artriti destekleyen spesifik kan testlerinin negatif olması.
Polimiyaljia romatika hastalığında kandaki sedimentasyon, CRP gibi iltihabi değerler yükselir. Bu değerler enfeksiyon ve diğer romatizmal hastalıklarda da yükseldiğinden bu durumların olmadığını göstermek için ek tetkikler yapılması gerekebilir.
Tedavi
Tedavide steroid (kortizon) ilaçları kullanılır. Steroid tedavisi polimiyaljia romatika hastalığı için oldukça etkilidir. Bu ilaçlar inflamasyonu azaltır ve 2 hafta içinde şikayetlerde büyük bir düzelme sağlar. Başlangıçta yüksek doz verilen tedavi hastalık kontrol altına alınınca kademeli olarak düşürülebilir. Uzun süreli steroid tedavisinin kilo alma, kemik erimesi, katarakt, kan şekeri kontrolünün bozulması gibi yan etkileri olabilir. Bu yan etkilerin bir kısmını azaltmak için koruyucu ek tedaviler gerekebilir. Kemik erimesi açısından kemik yoğunluğu ölçümü (DXA) yapılarak gerekirse kalsiyum ve diğer ilaç tedavileri başlanabilir.
Şikayetler azalınca kortizon ilaçları birden bire değil, kademeli olarak azaltılır. Bunun nedeni kortizonun aslında vücudun ürettiği hormonlardan biri olması ve ilaçla alındığında vücudun kendi üretimini azaltmasıdır. İlaç birden bire kesilirse vücutta steroid yetmezliği gelişebilir.
Ağır fiziksel aktivite PMR hastalığına bağlı şikayetleri arttırabilir. Ancak bu hastalar mümkün olduğunca hareketli kalmaya devam etmelidir. Bu açıdan doktorun yönlendirmesi ile fizyoterapist tarafından verilecek bir egzersiz programını düzenli uygulamak yararlı olabilir.
