Diz kapağı çıkığı, diz kapağının normalde uyluk (femur) kemiği üzerinde bulunduğu oluktan tamamen çıkması ve diz ekleminin dışında bulunması demektir. Genelde diz kapağının ilk seferinde yerinden çıkması için şiddetli bir travma veya darbe gerekirken tekrarlayan çıkıklar çok daha kolay gerçekleşir.
Diz kapağı ile uyluk kemiğinin birbiriyle yaptığı ekleme patellofemoral eklem denir. Diz kapağının altındaki kıkırdak tabaka ile uyluk kemiğinin çukur kısmı eklemin yüzlerini oluşturur. Diz kapağının varlığı uyluğun ön tarafında dizimizi açmamızı ve kilitlememizi sağlayan kuadriseps kasının daha verimli çalışmasını sağlar.
Diz kapağını olması gereken yerde çeşitli bağ ve kaslar tutar. Uyluğun dış yan kısmında kalçadan dize kadar inen bağ dokusu tensor fasya lata, patellar ligament, diz eklem kapsülü, patellofemoral ligament, meniskopatellar ligament, kuadriseps kası diz kapağını tutan yapılardır.
Diz kapağı çıkığı en sık olarak dış yana doğru olur. Bu sırada iç taraftaki kas ve ligamanlar aşırı gerilir ve zedelenir. Diz kapağının tam çıkmadan kısmen yer değiştirmesine ise subluksasyon denir.
Diz Kapağı Çıkığı Neden Olur?
Dizin dönmesi veya diz kapağına doğrudan gelen bir darbe çıkığa yol açabilir. Daha önceden diz kapağı çıkığı geçirmiş olmak, patellofemoral eklemi tutan bağların fazla esnek olması, diz kapağı dizilim bozukluğu, uyluk kemiği oluğunun sığ olması, kuadriseps kasının iç parçasının zayıflığı, dış kısım kuadriseps liflerinin, iliotibial bandın, biseps femoris kasının, kalçayı büken kasların fazla sıkı olması zemin hazırlayıcı faktörlerdir.
En çok genç (10-20 yaş arası) sporcularda görülür. Ayak yere basılı ve diz bükülü haldeyken uyluk üzerinde içe dönme hareketi yapmak diz kapağı çıkığının en sık görüldüğü harekettir.
İlginizi Çekebilir: Diz Hastalıklarının Tedavisi Nasıl Olur?
Diz Kapağı Çıkığı Belirtileri
Genelde diz kapağının yerinden çıktığı hissedilir. Bazen kendi kendine yerine gelebilir veya tıbbi müdahale gerektirebilir. Diz kapağı görsel olarak yerinden kaymıştır. Çoğunlukla dış kenara doğru çıkık olur. Bacağa yük verildiğinde ve dizi açarken ağrı olabilir.
Yük verildiğinde diz kendini salabilir, boşluğa düşme hissi olabilir. Kişi ağrı ve bacağını açamadığı için yürüyemeyebilir. Kuadriseps kasları zayıflar. Diz kapağı üzerinde ödem ve şişlik oluşabilir. Bastırılınca hassastır.
Tanı
Tanı öykü ve fizik muayene ile konulur. Röntgen filmi, ultrasonografi, MRG gibi görüntüleme yöntemleri kemik ve yumuşak dokulardaki diğer olası zedelenmeleri araştırmak için kullanılabilir.
Tedavi
İlk tedavi diz kapağının yerine yerleştirilmesidir. Eğer kendiliğinden yerine oturmamışsa zorlayarak siz yapmaya çalışmayın, acil servise veya ortopediste gidin. Diz kapağı yerine oturduktan sonra birkaç saat içinde şikayetler azalır. Ancak olayın tekrarlamasını önlemek için fizik tedavi yapılmalıdır.
Fizik tedavide ödem ve iltihabı azaltıcı tedbirler yanında dizlik veya bantlama ile diz kapağının desteklenmesi, eklem hareket açıklığının normale gelmesi, kasların güçlendirilmesi, kas ve bağların esneklik kazanması gibi hedefler vardır. Bunun için 2-3 ay süren bir egzersiz programı uygulanması gerekir.
Bu ameliyat dışı yöntemler hastaların büyük çoğunluğunda başarılı sonuçlar verir. Ancak eğer kemik, kıkırdak veya bağlarda ağır hasar varsa cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyat sonrasında normal yaşama dönüş için de fizik tedavi uygulanır.
Okumaya Devam Edin: Morton Nöroma / Ayak Parmaklarında Sinir Sıkışması Nedir?