Palindromik romatizma şikayetlerin dönem dönem alevlenip ardından kaybolduğu nadir bir iltihaplı romatizma çeşididir. Eklemlerde iltihap (inflamasyon), ağrı, şişlik olur ancak kalıcı hasar oluşmaz. Palindrom kelime anlamı olarak düz ve tersten okunuşu aynı olan kelime ya da sayı dizisidir. Palindromik romatizmanın başı ve sonu hafif şikayetlerle seyreder, ortası ise belirtilerin en şiddetli olduğu dönemdir. İsmini bu özelliğinden almıştır. Ataklar arası dönemde ise kişide herhangi bir şikayet yapmaz.
Tüm palindromik romatizmaların yaklaşık yarısı romatoid artrite dönüşmektedir. Palindromik romatizmanın romatoid artritten en önemli farkı kalıcı eklem hasarına, eklemlerde şekil bozukluğuna yol açmamasıdır. Her ikisi de bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırdığı otoimmün hastalıklardır.
Kadın ve erkekleri eşit oranda etkiler. En sık 20-50 yaşlar arasında görülür.
Şikayetler genelde elde bir-iki eklemde başlar ve başka eklemlere yayılabilir. Ataklar birkaç saat veya gün sürebilir. Bazı kişiler yılda birkaç atak yaşarken başkaları çok daha sık atak geçirebilir. Atak süresi ve sıklığında bir süre sonra kişiye özel patern fark edilebilir.
Palindromik Romatizma Belirtileri
- Bir veya daha fazla eklemde kızarıklık ve şişlik
- Etkilenen eklemlerde tutukluk
- Eklem çevresindeki tendonlar ve diğer yumuşak dokularda şişlik ve tutukluk
- Yorgunluk. Atak sonrası birkaç gün veya hafta yorgunluk devam edebilir. Konsantrasyon ve motivasyonu bozabilir.
- Düşük dereceli ateş
- Genelde ataklar arasında belirtiler kaybolur.
- Ataklar bir eklemden diğerine yer değiştirebilir.
- Eklem ve tendonlar dışında vücudun başka yerlerini genelde tutmaz. Bazen tutulan eklemler civarında cilt altında nodüller oluşabilir.
- Bu rahatsızlık eklemlerde kalıcı hasar bırakmasa da bazen romatoid artrit gibi daha ciddi bir romatizmal hastalığa dönüşebilir. Bu durumda kişide kalıcı eklem hasarı gelişebilir.
Tanı Nasıl Konulur?
Nadir bir hastalık olduğu için tanısı güç olabilir. Eklem ağrısı, tutukluk, şişlik gibi şikayetler romatizmal hastalıkların genel belirtileri olduğu için hastalıkları birbirinden ayırt etmede çeşitli tetkikler ve tanı kriter setleri kullanılmaktadır.
Tanının temelini tıbbi öykü ve fizik muayene oluşturur. Eklemler ödem, hareket kısıtlılığı, ağrı açısından değerlendirilir. Kan tetkiklerinde spesifik hastalıklara yönelik belirteçler (RF, anti-CCP, anti nükleer antikor vb) ve iltihap parametreleri (CRP, ESR) gibi özellikler incelenir. Röntgen filmi eklemlerdeki aşınma (erozyon) gibi iltihaplı romatizmalara özel işaretleri gösterebilir. Ultrasonografi ile ödem, iltihap, erozyon değerlendirilebilir. Bunlar yetersiz kalırsa MRG çekilebilir.
Neden Olur?
Genetik zeminde çevresel faktörlerin (enfeksiyon, travma, hormonal nedenler vb) tetiklemesiyle ortaya çıktığı düşünülse de hastalığın neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir.
Tedavi
Düzenli egzersizle eklem tutukluğu ve kas erimesi önlenebilir. Sağlıklı ve dengeli beslenme, normal kiloda olmak eklemlerin sağlıklı kalmasına yardım eden pratik önlemlerdir. Ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçlar belirtileri kontrol altına almak amacıyla reçete edilebilir. Hastalık modifiye edici olarak sınıflanan ilaçlar ise ataklar çok sık ve hayat kalitesini ciddi anlamda düşürüyorsa tercih edilebilir. Belirtiler bir-iki ekleme sınırlı ve şiddetliyse lokal kortikosteroid enjeksiyonu yapılabilir.
Ataklar sırasında istirahat ederek eklemleri zorlamaktan kaçınmak önerilir. Soğuk uygulama ödem ve iltihabı azaltabilir. Yorgunlukla baş etmek için günlük aktiviteler belli bir sıraya sokularak enerji verimli bir şekilde kullanılabilir.
Palindromik romatizmalı kişilerin yaklaşık %10-15’inde bir süre sonra belirtiler kaybolur. %30-50 civarında belli aralıklarla ataklar devam eder. Kalan %30-40 hastada ise belirtiler kötüleşerek daha ağır bir romatizmal hastalığa evrilebilir.
Referans
Chen HH, Chao WC, Liao TL, Lin CH, Chen DY. Risk of autoimmune rheumatic diseases in patients with palindromic rheumatism: A nationwide, population-based, cohort study. PLoS One. 2018;13(7):e0201340. Published 2018 Jul 26.
