Fıtık patlaması, önceden bilinen fıtığı olan veya şiddetli bel ya da boyun ağrısı ve tutulması olan kişilerin endişe duyduğu sorunlardan birisidir. Muayeneye gelen hastalardan sık sık “fıtığım patlamış olabilir mi?” sorusunu duymaktayız. Bel fıtığı veya boyun fıtığı patlaması nasıl anlaşılır; her şeyden önce fıtık patlaması nedir ve ne önemi vardır yazımızın konusunu oluşturuyor.
Bel Fıtığı ve Boyun Fıtığı Nedir?
Bel ve boyun fıtıkları omurga kemikleri arasında yer alan disklerin iç kısmındaki jel benzeri maddenin çevresini oluşturan bağ dokusu liflerinin yırtılması ile dışa doğru taşmasına denir. Bu taşma omurilik kanalı veya sinir köklerine doğru olmaktadır. Fıtıklar, omurilik veya sinir köklerini sıkıştırma ihtimalleri nedeniyle önemlidir. Fıtığa tıbbi anlatımda herni denilir. Doktorlar bel fıtığı için lomber disk hernisi, boyun fıtığı için servikal disk hernisi ifadelerini kullanır.
Bel-Boyun Fıtıklarının Anatomisi
Omurlar arasındaki diskler şok emici özelliğe sahiptir. Bu özelliklerini iç kısımlarındaki “nükleus pulpozus” denilen yumuşak madde verir. Nükleus pulpozus’un yerinde durmasını etrafındaki sıkı bağ dokusu lifleri yani diğer adıyla annulus fibrozus sağlar. Bel vücudumuzun ağırlığını taşıdığı için hayat boyu strese maruz kalır. Eğilip kalkma, itme-çekme gibi sürekli etki eden kuvvetler nedeniyle bel omurları arasındaki diskin şeklini korumasını sağlayan lifler yıpranır. Boyun ise sürekli hem başın ağırlığını taşır hem de hareket halindedir. Boyun omurları arasındaki diskler de bu nedenle yıllar içinde yıpranmaktadır. Disklerin dış kısmını oluşturan annulus fibrozus lifleri hasarlanarak lifler arasında çatlaklar oluşabilir. Bu durumda jelsi iç madde nükleus pulpozus çatlaklardan dışarı bombe yapar. İşte bel veya boyun fıtığının oluşma şekli budur.
Bel ve Boyun Fıtıklarının Evreleri
Fıtık şikayetleri birden bire veya yavaşça oluşabilir. Bel veya boyun fıtığı için genel olarak dört aşama tanımlanmıştır: 1) bulging, 2) disk protrüzyonu, 3) disk ekstrüzyonu (ekstrüde disk hernisi), 4) disk sekestrasyonu. İlk evre olarak bulging yerine dejenerasyonu kabul eden kaynaklar da vardır. İlk evre disk dejenerasyonu kabul edildiğinde bulging ve protrüzyon genelde eş anlamlı kullanılır. Genel olarak evre 1 ve 2 kısmi fıtık (inkomplet herni), evre 3 ve 4 tam fıtık (komplet herni) kabul edilir. Tam fıtığa rüptüre herni de denilir ki halk arasında fıtık patlaması ifadesine karşılık gelmektedir. Yani bel veya boyun fıtığının patlaması ektrüde ve sekestre disk hernileri durumunda söz konusudur.
Fıtık Patlaması Nedir?
Diskin çevresini oluşturan annulus fibrozus liflerinin yırtılması ile jel kıvamındaki disk merkezi nukleus pulpozus dışarı çıkar. Buna rüptüre herni veya fıtık patlaması denilebilir. Yukarıda bahsettiğimiz ekstrüde ve sekestre disk hernileri arasındaki fark şudur: Disk sekestrasyonunda fıtık o kadar dışarı çıkmıştır ki, ana disk materyali ile bağlantısı kopup serbest kalmış küçük bir disk maddesi omurilik kanalında bulunur. Ekstrüde hernide ise fıtık ile disk arasındaki bağlantı kopmamıştır.
Fıtık Patlaması Ne Kadar Ciddi Bir Sorundur?
Bel ve boyun fıtıklarının ağrısı disk kaynaklı olabileceği gibi sinir yapılarının sıkışması veya temasına bağlı olabilir. Sinir kökleri etkilenirse buna radikülopati denilir. Radikülopatide sinirin gittiği bölgede güçsüzlük (örneğin düşük ayak) ve duyu değişiklikleri (ağrı veya hissizlik) görülür. Omuriliğin sıkışması veya omurilik kanalı içinde kauda ekuina denilen sinir liflerinin sıkışması da farklı kuvvetsizlik ve duyusal şikayetlere yol açabilir. Bunlar ciddi tıbbi durumlardır. Ancak olayın ciddiyetini belirleyen fıtığın patlamış veya patlamamış olması değil sinir yapılarının etkilenme durumudur. Yani “patlamamış” bir protrüzyon sinir sıkışmasına yol açabilir veya seksetre bir disk sinir yapılarına rahatsızlık vermeden kanalda durabilir. Bel fıtığı patlamış da olsa patlamamış da olsa büyük bir kısmı (%80-90) ameliyatsız iyileşir. Ameliyat gerekliliğini belirleyen sinir dokularının etkilenme derecesidir.
İlginizi çekebilir:
- Bel Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi
- Bel Fıtığı Fizik Tedavi ile Tedavi Edilebilir mi?
- Boyun Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi
Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Umarım fıtık patlaması ile ilgili yazımız yararlı olmuştur. Aradığınız bilgiyi bulabildiniz mi? Yoksa aklınızda başka bir soru mu vardı? Soru ve görüşlerinizi aşağıdaki kutucuğa yorum olarak yazabilirsiniz. Bel ya da boyun fıtığı için muayene olmak isterseniz iletişim sayfasından randevu alabilirsiniz.
