Leğen kemiğinde kalça eklemini oluşturan çukurun etrafını saran ve böylece eklem yüzeyini genişletip derinleştiren kıkırdak bir halka vardır. Buna “labrum” denir. Leğen kemiğinin çukur kısmına asetabulum denildiği için “asetabular labrum” olarak da adlandırılır. Benzer bir yapı omuzda da mevcuttur, omuzdaki “glenoid labrum”dur.
Labrum eklemde tamponlama yapması dışında uyluk kemiğinin baş kısmının oturacağı ve kolay kolay çıkmayacağı bir yuva sağlar. Labrum kıkırdağında travma veya yapısal nedenlerle oluşan yırtıklar labrum yırtığı veya labral yırtık olarak adlandırılır.
Belirtileri
Labrum yırtığı çoğu kez herhangi bir belirti oluşturmayabilir. Ancak bazen kalçada kilitlenme, takılma hissi, kalça ve kasıkta ağrı, kalça ekleminde tutulma ve hareket açısında azalma, yürüme güçlüğü yapabilir. Eğer bu tür şikayetleriniz varsa ve birkaç haftada azalmazsa fizik tedavi ve rehabilitasyon (FTR) veya ortopedi doktoruna başvurabilirsiniz.
Labrum yırtığı, kalça kireçlenmesi (osteoartrit) gelişimine zemin hazırlayabilir.
Neden Olur?
Trafik kazası, düşme, spor yaralanması gibi bir travma sonucu kalça ekleminin direkt hasarı veya çıkığı labrum yırtığına yol açabilir. Bazı kişiler yapısal olarak, kemik şekli nedeniyle labrum zedelenmesine daha yatkındır. Kalça sıkışma sendromunda uyluk kemiği ve leğen kemiği şeklindeki farklılık normal hareketlerde eklemin takılmasına ve labrum hasarına yol açabilir. Kalçanın ani dönme ve bükülme hareketlerin aşırı sayıda yapılmasını gerektiren golf, softbol, hokey gibi oyunlar ve bale yapmak zaman içinde labrumda yıpranma ve yırtılmaya sebep olabilir.
Kalça üzerine fazla yük binen sporlarla uğraşanlar kaslarını güçlü ve esnek tutmak için düzenli egzersiz yapmalıdır. Kalçalar spor sırasında normal hareket açıklığının sınırında pozisyonlandığında tüm vücut ağırlığı ile yüklenmekten kaçınılmalıdır.
Tanı
Tıbbi öykü ve fizik muayene ile tanıdan şüphelenilir. Muayenede kalça ekleminin çeşitli yönlere hareketi değerlendirilir. Kalça labrum yırtığına başka sorunlar da eşlik edebilir. Röntgen filmi kemiklerin değerlendirilmesini sağlarken emar (MR) görüntüleme labrum dahil kas, tendon gibi yumuşak dokuların ve ödemin görüntülenmesini sağlar. Kesin tanı koymak için genelde MR görüntüleme gerekir. Bazen ağrının gerçekten kalça eklemindeki sorunlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için lokal anestezik enjeksiyonu yapılabilir. Kalça içine iğne ile ağrı kesici (anestezik) verildiğinde ağrı kayboluyorsa sorun gerçekten de kalça içindendir.
Tedavi
Tedavi sorunun ağırlığına göre fizik tedavi veya ameliyat olabilir.
İlk adım ağrıyı arttıran hareketlerden kaçınmaktır. Bacak bacak üstüne atarak oturmak veya yerde bacakların üstüne oturmak labrumu zorlayan hareketlerdir.
Hafif şikayetlerde fizik tedavi ile birkaç haftada iyileşme olabilir. Ağrı kesici ilaçlar kısa süreler için reçete edilebilir. Bu ilaçlar ödem ve inflamasyonu da baskılar. Eklem içine kortizon iğnesi yapılarak da iltihap azaltılabilir. Fizik tedavide kalça hareketlerini normale getirmek, kasları esnetmek ve güçlendirmek için egzersizler uygulanır. Kor kaslarını güçlendirmek, denge ve eklem pozisyon hissini arttırıcı egzersizler de yararlıdır. Çeşitli fizik tedavi cihazları ağrıyı azaltmak, kas spazmını azaltmak, kasları güçlendirmek için kullanılabilir.
Eğer fizik tedavi ile şikayetler azalmazsa ameliyat gerekebilir. Ameliyatı artroskopik (kapalı) yöntemle yapılır. Labrumun yırtık parçası çıkarılabilir veya dikilerek bir araya getirilebilir. Ameliyat sonrası normal yaşam ve spora dönüş için fizik tedavi gerekebilir.
